Η δασική γη βρήκε την αξία της

Το «εργαλείο» των δασαρχείων για αποκατάσταση από πυρκαγιές, εκχερσώσεις ή αγοραπωλησίες

Στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής, στην Αμαλιάδα, στην Ιστιαία, στη Λίμνη Ευβοίας, στον Πύργο Ηλείας, στα Μέγαρα, στην Καστοριά και στο Ξυλόκαστρο εντοπίζονται οι δασικές περιοχές με τη μεγαλύτερη οικονομική αξία στην Ελλάδα. Στον αντίποδα βρίσκονται εκτάσεις που περιλαμβάνονται στην επικράτεια των δασαρχείων Γυθείου, Αργολίδας, Κεφαλληνίας, Μολάων, Θηβών και Κυνουρίας.

Είναι δυνατή αυτή η εκτίμηση; Και όμως, η οικονομική αποτίμηση των δασών της χώρας μπορεί πλέον να είναι αξιόπιστη χάρη σε ένα «αναπτυξιακό» εργαλείο που αναπτύχθηκε στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών  Οικοσυστημάτων και εφαρμόζεται πλέον από τα δασαρχεία.

Οι έλληνες επιστήμονες που το δημιούργησαν υποστηρίζουν ότι τα ελληνικά δάση με συνολική κεφαλαιακή αξία 59 δισ. ευρώ μπορούν να συνεισφέρουν κατά περίπου 1% στο ΑΕΠ της χώρας. Οι δασικές περιοχές με τη μεγαλύτερη αξία ανά μονάδα επιφάνειας εντοπίζονται στη Χαλκιδική, στη Βόρεια Εύβοια και στη Βορειοδυτική Πελοπόννησο, με τη μέση τιμή να κυμαίνεται από 598 ως 1.028 ευρώ ανά στρέμμα.

«Αναγκαίο εργαλείο στην πράξη»

Η «Μεθοδολογία εκτίμησης της αξίας της δασικής γης στην Ελλάδα» περιελήφθη σε απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος, οπότε τα δασαρχεία βασίζουν σε αυτήν τις εκτιμήσεις τους για την αξία της δασικής γης. «Πρόκειται για ένα επιχειρησιακό εργαλείο που εφαρμόζεται στην πράξη» αναφέρει στο «Βήμα» ο αναπληρωτής ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού «Δήμητρα» δρ Γαβριήλ Ξανθόπουλος.

Η εκτίμηση αφορά την αξία του δάσους και των λειτουργιών του και ενσωματώνει τις σημαντικότερες λειτουργίες των δασικών οικοσυστημάτων και ειδικότερα τη δυνατότητα παραγωγής ξύλου, βιομάζας αλλά και μη ξυλωδών δασικών προϊόντων (ρητίνη, μανιτάρια, αρωματικά και καλλωπιστικά φυτά κ.τ.λ.), τη βοσκήσιμη ύλη, ευκαιρίες για κυνήγι και αναψυχή, προστασία του εδάφους και της βιοποικιλότητας, δέσμευση και αποθήκευση του άνθρακα, διήθηση και αποθήκευση νερού, απορρύπανση της ατμόσφαιρας κ.ά.

Αν και η σκοπιμότητα της απόδοσης χρηματικής αξίας σε τόσο σημαντικές υπηρεσίες και δασικές λειτουργίες, σύμφωνα με τον κ. Ξανθόπουλο, έχει αμφισβητηθεί από διάφορους ερευνητές, «στην πραγματική ζωή η αναγκαιότητα αυτή έρχεται αυτεπάγγελτα, όταν πρόκειται για αποκατάσταση ζημιών σε δασικά οικοσυστήματα (π.χ., από πυρκαγιές ή εκχερσώσεις), για εξισορρόπηση του περιβαλλοντικού ισοζυγίου σε περιπτώσεις νόμιμης αλλαγής της δασικής χρήσης ή ακόμα για τον υπολογισμό του δίκαιου τιμήματος κατά την αγοραπωλησία δασών και δασικών εκτάσεων».

Η ανάπτυξη μεθοδολογίας και μαθηματικού υποδείγματος για την εκτίμηση της αξίας δασικής γης στην Ελλάδα ήρθε να καλύψει μια νομοθετική πρόβλεψη στον νόμο 4280/2014 για τον υπολογισμό του ανταλλάγματος χρήσης.

Μέχρι πρότινος υπολογιζόταν βάσει ενός απλού μαθηματικού τύπου με όμοιο τρόπο για κάθε τύπο δασικού οικοσυστήματος, αφού εξαρτιόταν μόνο από το εμβαδόν της δασικής έκτασης. Αυτό είχε αποτέλεσμα να καταβάλλεται ίδιο ποσό ανταλλάγματος χρήσης για άγονες – βραχώδεις ή ασκεπείς εκτάσεις (π.χ., για διάνοιξη δασικών δρόμων), για θαμνώδεις εκτάσεις, καθώς και για υψηλά παραγωγικά ή μεγάλης αισθητικής αξίας δάση. Οπως εξηγεί ο κ. Ξανθόπουλος, είναι χαρακτηριστικό ότι με το προηγούμενο μοντέλο δεν λαμβάνονταν υπόψη τα χαρακτηριστικά της αξιολογούμενης περιοχής. «Ιδιαίτερα χαμηλή ήταν η αξία των φρυγανοτόπων (260 ευρώ/στρέμμα) επειδή παραγνωριζόταν η σημαντική αξία που δίδεται σήμερα στη βιοποικιλότητα» τονίζει ο ερευνητής.

Ποια έχουν μεγαλύτερη αξία

Σύμφωνα με τα νέα δεδομένα, οι δασικές λειτουργίες με τη μεγαλύτερη αξία είναι της αναψυχής, της βόσκησης, της βιοποικιλότητας και της προστασίας του εδάφους. Από τα δασικά είδη με τη μεγαλύτερη αξία ανά μονάδα επιφάνειας ξεχωρίζει η ερυθρελάτη (1.183,44 ευρώ ανά στρέμμα) και ακολουθούν η οξιά (921,92 ευρώ/στρ.) και η πεύκη (854,61 ευρώ/στρ.). Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών  Οικοσυστημάτων, σε όρους συνολικής κεφαλαιακής οικονομικής αξίας ξεχωρίζουν τα αείφυλλα πλατύφυλλα (18,5 δισ. ευρώ) και η δρυς (11,2 δισ. ευρώ).

Στην αξία τους, εκτός από τις σημαντικές λειτουργίες των δασών συνυπολογίζονται και οι ζημιές λόγω ενδεχομένου πυρκαγιάς ή διάβρωσης εδαφών.

Ανησυχίες και πρόληψη

Ερχεται δύσκολη αντιπυρική περίοδος

Την έντονη ανησυχία τους για τον αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών το εφετινό καλοκαίρι, οι οποίες μειώνουν και την οικονομική αξία των δασών, εξέφρασαν οι επιστήμονες σε πρόσφατη ημερίδα που διοργάνωσε ο ΕΛΓΟ «Δήμητρα» για την Παγκόσμια Ημέρα Δασοπονίας.

«Η εκτίμησή μου είναι ότι η σχετική έλλειψη κατακρημνισμάτων (κυρίως βροχής και χιονιού) δημιουργεί ανησυχίες για δύσκολη αντιπυρική περίοδο» υπογραμμίζει ο υπεύθυνος του Εργαστηρίου Δασικών Πυρκαγιών στον ΕΛΓΟ «Δήμητρα» δρ Γαβριήλ Ξανθόπουλος. Σύμφωνα με τον ερευνητή-δασολόγο, «ιδιαίτερα η έλλειψη χιονιού στα υψηλά βουνά μπορεί να οδηγήσει σε πυρκαγιές στα δάση, από τις αρχές Ιουλίου, κάτι που συνήθως δημιουργεί προβλήματα, καθώς στις περιοχές αυτές η δασοπυρόσβεση με εναέρια μέσα δεν είναι αποτελεσματική, ο δε επίγειος μηχανισμός καταστολής παρουσιάζει αδυναμίες στις πυρκαγιές αυτού του τύπου» τονίζει ο κ. Ξανθόπουλος.

Εν τούτοις, όπως επισημαίνει ο ίδιος, πολλά θα εξαρτηθούν από τις βροχές που θα πέσουν τον Απρίλιο (περισσότερες βροχές αυξάνουν την ποώδη βλάστηση) και κυρίως από το αν η συνηθισμένη για το μεσογειακό κλίμα θερινή ξηρασία θα είναι παρατεταμένη (τρεις-τέσσερις μήνες) ή θα διακοπεί από δύο-τρεις βροχερές ημέρες, οι οποίες θα ανακουφίσουν τον μηχανισμό και θα μειώσουν τον κίνδυνο.

Πρόταση του κ. Ξανθόπουλου είναι να γίνουν περισσότερες προσπάθειες στην πρόληψη, η οποία πρέπει να ξεκινά από την παιδεία των πολιτών ώστε να μη γίνονται άθελά τους εμπρηστές και να περιλαμβάνει τη συμμετοχή τους (μέσα από συλλογικότητες, φορείς, οργανώσεις κ.λπ.), με την κατάλληλη εκπαίδευση, στην καταστολή της φωτιάς και στην αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων.

Σήμερα λειτουργεί στον ιστότοπο του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων εφαρμογή αφιερωμένη στην πρόληψη, καθώς και ειδική πλατφόρμα αξιολόγησης κινδύνου για κατοικίες που βρίσκονται κοντά σε δασική βλάστηση. Εκεί, στον πολίτη, αφού απαντήσει στο σχετικό ερωτηματολόγιο, του δίδονται αυτόματα οδηγίες για το πώς θα μπορέσει να εξαλείψει τους παράγοντες επικινδυνότητας σε περίπτωση που η τρωτότητα της ιδιοκτησίας του κρίνεται αυξημένη.

Την ίδια ώρα οι ελλείψεις στις υποστελεχωμένες δασικές υπηρεσίες και στο πυροσβεστικό σώμα δεν καλύπτονται από τις υποσχέσεις των διοικούντων. Είναι αξιοσημείωτο ότι σε επιστολή της προς τον αναπληρωτή υπουργό Προστασίας του Πολίτη κ. Νίκο Τόσκα η Ενωση Αξιωματικών Πυροσβεστικού Σώματος καταγγέλλει ελλείψεις σε στολές πυρκαγιάς, επισημαίνουν την αδυναμία να εξοπλιστούν με μέσα ατομικής προστασίας οι εθελοντές, ενώ τονίζουν ότι υποστηρίζονται από γηρασμένα πυροσβεστικά οχήματα και αεροσκάφη.

Πηγή: www.tovima.gr